مدیریت پروژه ساختمانی چگونه انجام می شود؟

مدیریت پروژه

ریشه‌ی مدیریت پروژه به روش‌ها و فرآیندهایی برمی‌گردد که حدود صد سال پیش در کسب ‌و ‌کار توسعه پیدا کردند. با این حال، در سال‌های اخیر، مدیریت پروژه های ساختمانی رشد چشمگیری داشته و به عنوان یک عملیات مجزا و جدی در تجارت ظهور کرده است و در صحنه‌ی تجارت جهانی، یعنی جایی که شرکت‌ها دائما به دنبال رسیدن به مزیت رقابتی هستند، به یک عامل کلیدی تبدیل شده است.

مدیریت پروژه ساخت  و ساز چیست

مدیریت پروژه را می‌توان اینگونه توصیف کرد: هنر هدایت و هماهنگ سازی منابع انسانی و مادی در سراسر طول عمر یک پروژه از طریق تکنیک های مدیریت مدرن برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده در خصوص حوزه اجرایی، هزینه، زمان، کیفیت و اهداف مشارکتی.

به طور دقیق تر تمرکز مدیریت پروژه ساختمان را در زمینه فاکتورهایی از قبیل برنامه ریزی، هماهنگ سازی و کنترل وظایف مختلف است. این وظایف ممکن است شامل انواع مختلفی از پروژه های ساخت و سازی در زمینه های کشاورزی، مسکونی (اجرای بنا و تاسیسات مکانیکی و برقی)، تجاری، نهادی، صنعتی، مدنی و محیط زیستی باشد. مدیریت پروژه ساختمان دربرگیرنده وظایف پیچیده ای است که از یک پروژه به پروژه بعدی تغییرات چشمگیری داشته و نیازمند مهارت هایی مانند ارتباطات موثر، دانش فرآیند ساختمانی و قدرت حل مسئله است.

برنامه ریزی در مدیریت پروژه

مهم ترین بخش، برنامه ریزی است. نحوۀ برنامه ریزی می‌تواند مستقیما بر روی موفقیت پروژه ها تأثیر گذار باشد. به منظور انجام یک برنامه ریزی خوب، اول باید یک سیستم برنامه ریزی و کنترل پروژه وجود داشته باشد.

اولین قدم برای شروع برنامه ریزی یک پروژه، شناخت کامل نسبت به محدودۀ پروژه می‌باشد. این شناخت شامل اطلاعات کلی پروژه مانند نام پروژه، نام کارفرما، نام مشاور، نام پیمانکار، تاریخ شروع پروژه، مدت زمان انجام پروژه، تاریخ پیش بینی شدۀ پایان پروژه، مبلغ قراردادی پروژه، موقعیت جغرافیایی، حجم کلی کار و غیره می‌باشد که باید به صورت یک مجموعۀ مدون تحت عنوان شناسنامۀ پروژه تهیه شود.

برنامه ریزی و کنترل پروژه شامل چه حوزه ای می‌شود

بطور کلی برنامه ریزی و کنترل پروژه شامل دو حوزه می‌شود.

۱- مدیریت زمان پروژه
۲- مدیریت هزینه پروژه
هدف مدیریت زمان در پروژه این است که زمان مورد نیاز را به کمترین حد ممکن برساند و در نتیجه سودآوری بیشتر باشد تا هزینه های کمتری نیز به پروژه تحمیل شود.

تعریف فعالیتها در مدیریت پروژه

تعریف فعالیت ها، فرایند شناسایی و مستند سازی اقدامات خاصی است که جهت تولید تحویل شدنی های پروژه انجام می‌شوند. منفعت کلیدی این فرایند، شکست بسته های کاری به فعالیت ها است که مبنایی را برای برآورد، زمان بندی، اجرا، نظارت و کنترل کار پروژه فراهم می‌سازد.

فرآیند ایجاد “WBS” (“ساختار شکست کار“)، تحویل شدنی‌های پایین‌ترین سطح را در WBS، بسته‌های کاری پروژه، معمولاً به اجزای کوچکتری به نام فعالیت‌ها تجزیه می‌شوند تا بیانگر کار مورد نیاز جهت تکمیل بسته‌ کاری باشند. فعالیت‌ها، فراهم کننده مبنایی برای برآورد، زمان‌ بندی، اجرا و نظارت و کنترل کار پروژه می‌باشد.

برنامه ریزی و کنترل پروژه

در حال حاضر دانش مدیریت پروژه نقش بسزایی را در توسعه کشورها ایفا می‌کند. پروژه های عمرانی مانند احداث ساختمان اداری، مسکونی، تجـاری، سد سازی، نفـت، گاز و پتروشیمی از جمله این موارد بشمار می‌روند.

در همین راستا دانش برنامه ریزی و کنترل پروژه کاربرد وسیعی را در فضای کسب و کار در ایران به خود اختصاص داده است. به شکلی که بسیاری از فارغ التحصیلان رشته های مهندسی عمران، صنایع و مدیریت در این زمینه مشغول به کار شده اند. اما از آنجایی که مبدأ این دانش از کشورهای پیشرفته و توسعه یافته است، بزرگترین مشکل، فاصله بین مفاهیم و مباحث و مهارت های مطرح شده در مراکز آموزش عالی با شرایط واقعی کاری در پروژه های کشور است.

فازهای پروژه در مدیریت پروژه

یک پروژه ممکن است دارای فازهای طراحی اولیه، طراحی مفهومی، اجرا باشد. یا می‌توان از فازهای شکل‌گیری، برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل نام برد. کلا مفهوم فازهای پروژه برای تقسیم ‌بندی بهتر و قابل کنترل‌ تر پروژه مطرح شده است. از آنجایی که پروژه های ساختمانی همواره در حال تغییر هستند، یک مدیر پروژه موفق بایستی طیف وسیعی از مهارت ها و توانایی های بی شمار برای مدیریت گروه ها و پروژه های متنوع را در اختیار داشته باشد.

مدیریت پروژه ساختمان یک حوزه کاری پیچیده ای تلقی می‌شوند که مستلزم دارا بودن دانش در حیطه های مختلفی مانند تامین مالی، واسطه گری، قانون، کسب و کار و موارد دیگر است.

مراحل پروژه ساختمانی

فاز صفر– شامل مطالعات اولیه و تحقیقات و بررسی های طرح های توجیهی و … می‌شود.

فاز یک ‌– شامل توافقات اولیه بین مشاور طراح و کارفرما در خصوص پلن های اجرایی و نقشه های کلی می‌شود.

فاز دو – ورود مهندسین مشاور معماری، تاسیسات و برق به جزئیات نقشه ها منطبق بر قوانین شهرداری و نظام مهندسی است که این طراحی ها بر اساس تصمیمات فاز یک صورت می‌گیرد. در این فاز جزئیات به تفصیل تهیه می‌شود.

فاز سه – در این مرحله پیمانکار انتخاب شده و فاز اجرای پیمان آغاز می‌گردد. نظارت بر اجرا نیز توسط مهندس مشاور و ناظر صورت می‌پذیرد.

فاز چهار – در مرحله ی نهایی علاوه بر مسائل قانونی و پایان کار، پیمانکار نتیجه نهایی را به کارفرما یا ناظر پروژه تحویل می‌گردد و پس از آن بهره بردار جهت استفاده از پروژه وارد می‌شود.

کنترل پروژه شامل چند بخش اصلی است

بطور کلی کنترل پروژه شامل ۴ بخش اصلی است.

۱- برنامه ریزی
۲- مدیریت هزینه و کنترل آن
۳- برآورد هزینه
۴- تحلیل ریسک

مدیریت کنترل پروژه یکی از پایه های اساسی و حیاتی در پروژه شناخته می‌شود. فردی که به عنوان مدیریت کنترل پروژه فعالیت می‌کند، دست راست مدیر پروژه شناخته می‌شود. مدیریت کنترل پروژه در جهت تعیین اهداف پروژه، بررسی میزان بودجه برنامه ریزی شده، بررسی روند انجام پروژه و پیشرفت آن و هم چنین ایجاد برنامه ای کارآمد برای بهبود پیشرفت پروژه فعالیت می‌کند. مدیریت پروژه و مدیریت کنترل پروژه هر دو در کنار یکدیگر برای پیش برد هرچه بهتر پروژه ساختمانی فعالیت می‌کنند.

طرف های پروژه ساختمانی در مدیریت پروژه

۱- کارفرما

کارفرما یا مالک یا سرمایه گذار پروژه که در اکثر مواقع نقش بسیار تعیین کننده ای در تهیه ی وندور لیست دارد.

۲- مشاور معماری، برق و تاسیسات پروژه

مشاوره پروژه می‌تواند توسط اشخاص یا شرکت های مختلفی انجام گیرد. بنا به نوع تجهیزاتی که ارائه می‌دهید نیاز به تایید مشاور هر بخش دارید.

۳- پیمانکار پروژه

شرکت پیمانکار می‌تواند اصلی یا فرعی باشد. می‌توان در یک پروژه ساختمانی در بخش های مختلف ابنیه، برق و تاسیسات پیمانکاران مختلفی را به کار گرفت.

۴- ناظر پروژه

ناظر به مهندس مشاوری گفته می‌شود که از طرف سازمان نظام مهندسی جهت نظارت بر اجرای اصولی پیمانکار معرفی می‌گردد. در مواقعی ناظر دیگری در پروژه از طرف مهندس مشاور و طراح اصلی مقیم می‌شود تا نظارت بر پیمانکار با دقت بالایی صورت گیرد.

۵- عامل چهارم

عامل چهارم بازوی کمکی کارفرما و در حقیقت مدیر پروژه جهت هماهنگی های مورد نیاز بین مشاور و کارفرما و پیمانکار است. مدیریت پروژه های ساختمانی نیازمند طیف وسیعی از مهارت ها و توانایی ارتباط با طیف وسیعی از سازمان ها و افراد برای هدایت پروژه از مفهوم ساختن است. مهم است که مدیران پروژه های ساخت و ساز در طی هر فاز پروژه از اصول مدیریت پروژه پیروی می‌کنند.