معماری سبز در دکوراسیون داخلی

تعریف معماری سبز یا ساختمان سبز

معماری سبز یا دیزاین سبز یک رویکرد در ساخت و ساز است که اثرات مخرب روی سلامت انسان‌ها و محیط زیست را کاهش می‌دهد. معمار یا طراح سبز سعی می‌کند تا با احترام از آب، هوا، و زمین از مواد ساختمانی و ایده ‌های پایدار به طرحی برسد که دوستدار طبیعت باشد. معماری سبز یا معماری پایدار در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از طراحان و معماران جهان قرار گرفته است.

ساختمان سبز که از معماری سبز حاصل می‌شود به سلامت فردی که در آن و در محیط اطراف آن زندگی می‌کند اهمیت داده و با کمک مواد و منابع سبز و تکیه بر انرژی‌های طبیعی از جمله انرژی خورشیدی برای تولید گرما، برق و روشنایی، با بازیافت و استفاده دوباره از ضایعات و در نهایت با یکپارچه‌سازی ساختمان، به حفظ و نگهداری محیط زیست کمک می‌کند.

طراحی سبز عملی است برای حل مشکلات که طی آن منابع طبیعی قبل، بعد و در طول فرآیند تولید و ساخت کمترین آسیب را می‌بیند. به علاوه مصالحی که استفاده می‌شوند باید عمر مفید طولانی داشته و قابل بازگشت به چرخه طبیعت باشند.

تاریخچه معماری سبز

با آغاز انقلاب صنعتی در سال ۱۸۳۰ میلادی و رشد روز افزون دانش بشری، تغییرات گوناگونی نیز در زندگی انسان رخ داد. تحول صنعتی، انسان را از زندگی در طبیعت به زندگی در شهر کشانید. با پیشرفت فناوری، الگوی زندگی دستخوش دگرگونی شد، به نحوی که انسان‌ها برای گرم کردن خود به جای پوشش بیشتر و استفاده از لباس‌های گرم، از سوخت‌های فسیلی به‌عنوان گرم‌ کننده استفاده نمودند. بادگیرها، سایبان‌ها و نورگیرها در ساختمان جای خود را به تأسیسات گرمایشی و سرمایشی دادند؛ به این ترتیب شهرها انرژی را مصرف کرده و به جای آن زباله و آلودگی ایجاد می‌کنند.

در اواخر دهه ۱۹۸۰، انقلابی در دنیای معماری در جریان بود. این جریان در حالی شکل گرفت که یکی از معماران خوش‌بیان شهر کانزاس در آمریکا به نام باب برکبیل در تلاش برای متقاعد کردن موسسه معماران آمریکا برای حفظ بیشتر محیط‌زیست برآمد. به طور کلی ریشه اصلی نهضت محیط‌زیست و معماری پایدار فارغ از نیازهایی که سبب شکل‌گیری انواع مختلف ساختمان‌ها گشت، به قرن ۱۹ باز می‌گردد و‌ می‌توان جان راسکین و ویلیام موریس و ریچارد لتابی را از پیشگامان نهضت معماری پایدار محسوب کرد. برای درک بیشتر تاریخچه پر فراز و نشیب توسعه معماری پایدار بد نیست نگاهی دقیق به شکل زیر بیاندازید.

LEED ، تأییدیه سبز

LEED کلمه‌ای اختصاری به معنای رهبری در طراحی انرژی و محیط زیست است. از سال ۱۹۹۳ ، شورای ساختمان سبز ایالات متحده (USGBC) در حال ترویج طراحی سبز است. در سال ۲۰۰۰، آنها یک سیستم رتبه بندی ایجاد کردند که سازندگان، توسعه دهندگان و معماران می‌توانند به آن پایبند بوده و برای صدور گواهینامه مربوطه اقدام کنند. USGBC بیان کرده است: «پروژه‌هایی که دارای گواهینامه LEED هستند.

در چندین دسته از جمله استفاده از انرژی و کیفیت هوا امتیاز کسب می‌کنند. بر اساس امتیازات کسب شده، یک پروژه یکی از چهار سطح رتبه بندی LEED را کسب می‌کند: دارای صلاحیت، نقره‌ای، طلایی یا پلاتینیوم. صدور گواهینامه شامل هزینه بوده اما می‌تواند در هر ساختمان، از خانه گرفته تا دفتر مرکزی شرکت، تطبیق داده و اعمال شود. دارا بودن گواهینامه LEED یک انتخاب بوده و یک الزام دولتی نیست، اگرچه ممکن است این مسئله یک بند الزامی در هر قرارداد خصوصی باشد.

اهداف معماری سبز یا معماری پایدار

هدف از معماری سبز ایجاد مدل‌هایی است که از محیط‌زیست محافظت‌ می‌کنند و خود را با شرایط موجود محیط‌زیست بر حسب فضا و انرژی، استفاده از آب و منابع وفق داده‌اند. اهداف گوناگونی برای معماری پایدار بیان شده‌اند ولی‌ می‌توان که مهم‌ترین آن‌ها را در موارد زیر خلاصه کرد:

۱- استفاده از مواد اولیه و مصالح محیط‌زیست دوست
۲- طراحی‌های هماهنگ با منطبق با محیط‌زیست
۳- به حداقل رساندن مصرف سوخت‌های فسیلی
۴- استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر به‌ویژه انرژی‌های خورشیدی به‌عنوان جایگزینی برای سوخت‌های فسیلی
۵- به حداقل رساندن تأثیر بر محیط‌زیست پیرامون
۶- مدنظر قرار دادن محیط‌زیست و استفاده از آن به نفع خود

اصول معماری سبز

امروز اصول زیادی از سوی سازمان‌های بین‌المللی و ملی مختلف برای توسعه پایدار مطرح شده است. سازمان ملل به طور خیلی کلی به اصل معماری پایدار اشاره می‌کند که عبارتند از:

۱- اصل حفاظت از انرژی

ساختمان‌ها باید طوری طراحی و ساخته شوند، که نیاز آنها به سوخت فسیلی، به کمترین حد ممکن برسد. این از مهمترین اهرم‌های حفاظت از طبیعت و اجتناب از دخالت در زنجیره‌های مختلف اکوسیستم‌هاست. اما برای عینیت یافتن مزایای این اصل، می‌بایست تعداد ساختمان‌های بیشتری در کنار هم از آن تبعیت کنند،‌ تا نتایج آن محسوس گردد؛ یعنی همان وظیفه‌ٔ طبیعت‌دوستانه و فن‌آورانه‌ای که امروز بر دوش معماران شهرهاست.

۲- بهره وری آب

معماری پایدار با الهام گرفتن از محیط ‌زیست پیرامون جهت حفظ کیفیت آب و کاهش مصرف آب و تولید فاضلاب صورت می‌گیرد. معماری پایدار عنوان‌ می‌کند که در کل دوره ساخت و ساز، آب قابلیت استفاده مجدد را دارد. علاوه بر این معماری پایدار اطمینان حاصل می‌کند که در کل چرخه عمر سازه نه تنها بهره‌وری مصرف آب بالا باشد، بلکه همچنین بر حفظ کیفیت سیستم‌های آبی پیرامون و استفاده از مکانیسم‌های استفاده مجدد از آب متمرکز می‌شود.

۴- تأثیر حداقلی بر محیط زیست

تا به امروز اثبات شده است که پروژه‌های ساخت و سازی مسئول بیش از ۵۰ درصد از آسیب‌های زیست‌محیطی و تخریب سیستم‌های طبیعی هستند. این اصل معماری پایدار بر گوش دادن و توجه به این تأثیرات زیست‌محیطی متمرکز شده است؛ به عبارت دیگر این اصل بر جلوگیری از تخریب محیط‌زیست در طول فرایند ساخت و ساز، مدیریت ضایعات و استفاده کنترل شده از منابع تأکید دارد. طراحی باید به گونه‌ای باشد که به حفظ منابع طبیعی، بهبود کیفیت آب و هوا و حفاظت از اکوسیستم‌های و تنوع جانوری کمک کند.

۴- اصل کاهش استفاده از منابع جدید

هر ساختمان، باید به روشی احداث شود که استفاده از منابع جدید را به حداقل رسانده، در پایان عمر مفید خود، به عنوان منبعی برای تولید سازه‌های دیگر قابل استفاده باشد. اگرچه گرایش این اصل به نفع گسترش ساختمانهای جدید است، اما باید اشاره کرد که چون درصد زیادی از منابع موجود در جهان در محیط مصنوعی کنونی به کار رفته‌اند، ترمیم و ارتقاء وضع سازه‌های فعلی برای کاهش آثار سوء زیست محیطی، امری با اهمیت برابر با خلق سازه‌های جدید است؛ چرا که منابع کافی و ارزان برای احداث محیط‌های مصنوعی در جهان وجود ندارد که بتوان برای بازسازی هر نسل از بناها، مقداری جدید از آنها را مورد استفاده قرار داد.

اغلب در مواردی که دسترسی به منابع جدید محدود می‌گردد، روش‌هایی ابداع می‌شوند که بر اساس آنها، ساختمانهایی را که در گذشته ساخته شده‌اند، می‌توان برای مقاصد دیگر استفاده کرد؛ با این حال، تغییرات ضروری هم می‌توانند باعث تغییر شکل اساسی بنا شوند. البته این دیدگاه در تقابل با حفظ میراث فرهنگی و تمایل اقشاری از جامعه به حفظ ساختمان‌های سنتی و کهن، باعث درگرفتن مناقشاتی می‌گردد، که برای حل و فصل کردن آنها، می‌بایست در بررسی اولویت‌های زیست‌محیطی، بهبود سطح زندگی اجتماعی و همچنین هویت و فرهنگ تعادلی برقرار کرد و به توافق نظر رسید.

۵- هزینه نگهداری پایین

همانطور که همه ما میدانیم، هزینه‌های عملیاتی و نگهداری مرتبط با مکانیسم‌های مرسوم ساخت و ساز بسیار بالا است و مواد اولیه قابل توجهی را نیز طلب‌ می‌کنند. طراحی پایدار استفاده از مواد و تکنیک‌های ساخت و سازی را تسهیل می‌کند که کمک شایانی به کاهش هزینه‌های عملیاتی و ساخت و ساز می‌کنند. این اصل معماری پایدار؛ استفاده از محصولات بومی تجدید پذیر، فلزات قابل بازیافت رنگ‌های قابل بازیافت را ترویج می‌دهند. استفاده از محصولات تجدید پذیر و قابل بازیافت، در عین حال که از عملکرد بالای طراحی و سازه اطمینان حاصل‌ می‌کند، در آن واحد هزینه‌های نگهداری بلند مدت را نیز کاهش‌ می‌دهد.

۶- اصل استفاده از انرژی های تجدید پذیر

این اصل در تلاش است تا انرژی‌های تجدید پذیر را به طراحی معماری تزریق کند. استفاده از انرژی باد، انرژی خورشیدی و بیوگاز نمونه‌هایی از فناوری‌های انرژی تجدید پذیر هستند. بر اساس این اصل طراحی باید بر اساس موقعیت جغرافیایی صورت گیرد تا بتوان از پتانسیل انرژی‌های تجدید پذیر در دسترس استفاده کامل کرد. از نمونه بارز این اصل در طراحی‌ می‌توان به خانه مشا در دماوند اشاره کرد.

۷- کیفیت فضای داخلی

کیفیت فضای درونی سازه نیز بخشی از اصول معماری پایدار است. معماری پایدار باید ویژگی‌هایی همچون فضای داخلی راحت با تأکید بر طبیعی دما و تهویه مناسب طبیعی و عدم استفاده از محصولات تجدید ناپذیر را در این اصل مدنظر قرار دهد.

۸- اصل احترام به کاربران

معماری سبز به همهٔ افرادی که از ساختمان استفاده می‌کنند، احترام می‌گذارد. معماران به تدریج از وجود سموم شیمیایی مختلف در سایت‌های ساختمانی آگاه شده اند و به تازگی استفاده از مواد عایـق دارای ترکیبات «کلروفلوئوروکربن» در ساخت بناها ممنوع شده است. روز به روز تسهیلات بیشتری برای استفادهٔ معلولان، نابینایان، کودکان و سالمندان در معماری مدرن فراهم می‌شود. نیازهای روانی و آسایش روح انسان در کنار مسائل رفاهی و ایمنی سازه، هر روز بیشتر از قبل در نظر گرفته می‌شوند و تلاش می‌گردد که ساختمان‌ها با تأثیر شادی آفرینی و توجه به رضایت از زندگی در «خانه»، ساخته شوند.

احترام بیشتر به نیازهای انسانی و نیروی کار، می تواند در دو مسیر مجزا مورد تجربه قرار گیرد. برای یک ساختمان ساز حرفه ای توجه به این نکـته ضرورت دارد که ایمنی و سلامت مصالح و فرآیند های شکل دهنده ساختمان به همان میزان که برای کارگران و یا استفاده کنندگان آنمهم است برای کل جامعه بشری نیز از اهـمـیت بـســزایی بـرخوردار می باشد. معماران به تدریج از وجود سم های مختلف در سایت های ساختمانی آگاه شده اند و به تازگی استفاده از مواد عایـق دارای انواع CFC و یا استفاده از سایر مصالح خطرناک در ساختمان ممنوع شده است.

۹- اصل احترام به سایت

گلن مورکات، معمار استرالیایی، می‌گوید: «ساختمان باید زمین را به گونه‌ای آرام و سبک لمس کند». این جمله، ویژگیی از تعامل میان ساختمان و سایت دربرگیرندهٔ آن را ابراز می‌کند که برای فرآیند سبز، امری ضروری است. ساختمانی که انرژی را بی‌رویه مصرف می‌کند، آلودگی‌ساز و با کاربران خویش بیگانه است؛ در نتیجه، با توجه به این دیدگاه، هرگز زمین را به گونه‌ای آرام و سبک لمس نمی‌کند.
در واقع، نمی‌توان بنا را از سایت ساخته شده در آن خارج نمود و شرایط قبل از احداث را دوباره در سایت احیا کرد. در صورتی می‌توانیم بگوییم که اصل فوق در یک معماری سبز کاملاً اجرا شده است، که بتوان در هنگام پایان کاربری یک سازه، آن را طوری جمع‌آوری کرد که سایت دربرگیرنده‌اش با کمترین تغییر، به شکل اولیهٔ خود بازگردد؛ مسئله‌ای که در احداث نمایشگاه‌های موقت، بسیار حائز اهمیت است.

۱۰- اصل کل گرایی

تمامی اصول سبز، می‌بایست در روندی کل‌نگر برای ساخت محیط مصنوعی به کار گرفته شوند. معماری سبز، باید بیش از یک ساختمان منفرد قطعه خود را شامل شود و یک شکل پایدار از محیط شهری را ارائه کند.

مزایای ساختمان سبز

۱- استفاده از انرژی‌های طبیعی در ساختمان
۲- ثبات محیط داخلی ساختمان
۳- استفاده از پساب ساختمان در تأمین آب مورد نیاز برای آبیاری فضای سبز
۴- بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش اتلاف آن
۵- توجه به اقلیم منطقه
۶- استفاده از مصالح قابل ‌بازیافت غیرمضر از نظر شیمیایی که دوست سلامت انسان هستند.

۷- ساخت با نزدیک‌ترین مصالح به طبیعت
۸- کاشت گیاهان طبیعی به عنوان الهام دهندهٔ طراحی زنده
۹- اجتناب از صدمه رساندن به وضعیت طبیعی اراضی منطقه
۱۰- کمک به بهبود کیفیت زندگی در سایهٔ گرایش به حفظ محیط زیست
۱۱- سازگاری معماری ساختمان با در نظر گرفتن شخصیت اکولوژی منطقه

ویژگیهای مشترک یک ساختمان سبز و معماری سبز

بالاترین هدف معماری سبز پایداری کامل بنا است. به بیان ساده تر، مردم برای دستیابی به پایداری، به طراحی «سبز» روی می‌آورند. برخی از معماری‌ها، مانند خانه گلن موروتت در سال ۱۹۸۴، سالهاست که در بحث طراحی سبز و معماری سبز مثال زده می‌شود. در حالی که بیشتر ساختمان‌های سبز تمام ویژگی‌های زیر را ندارند، معماری و طراحی سبز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

۱- سیستم‌های تهویه طراحی شده برای گرمایش و سرمایش کارآمد

۲- روشنایی و وسایل بهینه در مصرف انرژی

۳- لوله کشی مناسب به منظور صرفه جویی در آب

۴- محوطه سازی با پوشش گیاهی بومی برای به حداکثر سازی بهره‌وری از انرژی خورشید

۵- کمترین آسیب به زیستگاه طبیعی

۶- جایگزینی منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی یا انرژی باد

۷- استفاده از مواد غیر مصنوعی و غیر سمی در داخل و خارج ساختمان سبز

۸- چوب و سنگ استخراج شده محلی که حمل و نقل طولانی را از بین می برد

۹- چوب‌های استخراج شده تحت نظارت سازمان‌های مسئول حفظ منابع طبیعی

۱۰- استفاده مجدد از ساختمان‌های قدیمی

۱۱- استفاده از مواد بازیافت شده در معماری سبز

۱۲- استفاده کارآمد از فضا

۱۳- مکان بهینه زمین به منظور به حداکثر رساندن استفاده از نور خورشید، باد و منابع طبیعی

۱۴- برداشت آب باران و استفاده مجدد از آب‌های شیرین